Tetum Portuguese English
Skip to content

REPÚBLIKA DEMOKRÁTIKA TIMOR-LESTE

Primary Menu

  • Inísiu
  • Primeiru Ministru
    • Estrutura VIII Governu Konstitusional
    • Biografia
    • Kontaktu PM
  • Gabinete Primeiru-Ministru
    • Representante Autorizadu
    • Divisaun no Autoridades
    • Antigu PM
    • Governu Anterior
    • Projetu Sira
  • Governu
    • Konsellu Ministru
    • Eskritóriu Governu Sira
    • Polítika no Konstituisaun Governu
  • Sekretaria Governu
    • Rezolusaun Governu
    • Sekretáriu Governu
    • Komitê Ministeriais Sira
    • Anúnsiu Sekretáriu
  • Komunikadus
    • Oportunidade
      • Oportunidade Servisu
      • Tender
    • Eventu Sira
    • Entrevista
    • Notísia
      • NasionálNasionál
      • Internasionál
    • Galeria
    • Komunikadu Imprensa
    • Diskursu Sira
  • Covid19
  • Home
  • Primeiru Ministru
  • Lia Murak S.Exa Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak nian iha serimónia Funerál Saudozu Amu Bispu Dom Basílio
  • Primeiru Ministru
  • Diskursu

Lia Murak S.Exa Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak nian iha serimónia Funerál Saudozu Amu Bispu Dom Basílio

7 months ago

Lia Murak S.Exa Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak nian iha serimónia Funerál Saudozu Amu Bispu Dom Basílio

Baucau, loron 04  fulan-Novembru  tinan 2021

 

S. Exa. Sr. Aniceto Longuinhos Guterres Lopes, Presidente do Parlamentu Nasionál,

S. Exa. Reverendíssima, Dom Norberto do Amaral, Bispu da Dioseze de Maliana no Presidente Konferénsia Episkopál Timoroan nian;

S. Exa. Reverendíssima, Dom Virgílio do Carmo da Silva, SDB, Arsebispu Metropolitanu Díli nian;

S. Exa. Monsignor Marco Sprizzi, Chargé d’Affaires husi Nunsiatura Apostólika Díli

Reverendíssimo Amu Administrador Foun Dioseze Baucau

S. Exa. Meritíssima Juíza Natércia Gusmão, representa husi S.Exa. Sr. Presidente Tribunal de Recurso

S. Exa. Dr. José Ramos-Horta, Ex-Prezidente da Repúblika;

S. Exa. Dr. Mari Alkatiri, Ex-Primeiro-Ministro;

S. Exas. Distintas no distintos Deputados husi Parlamentu Nasional;

Senhores Membros do Governo presentes

Senhor General, Senhor Comandante da PNTL

Oficiais, sargentos no praças PNTL no F-FDTL nian

Reverendíssimos Padres, reverindíssimas Madres

Membros husi Congregação Religiosa husi Baucau, Dili no Maliana

 

Sarani sira tomak,

Ita halibur malu iha ne’e hodi presta ita nia adeus ikus no fo homenagem pública ba ita nia Amigo Boot no Oan Mane Timor nian, Sua Excelência Reverendíssima Amu Bispo Dom Basílio do Nascimento, ne’ebé husik hela ita iha loron 30 fulan Outubro tinan 2021, iha fulan kotuk, hodi liu ba Aman Maromak nia kadunan leten no ás ba.

Fo homenagem ba Suai no Covalima nia oan ida, ne’ebé dedica nia vida tomak ba Jesus Cristo, hodi ba estuda no forma-an iha estrangeiro, maibé sempre hatene honra no dignifica identidade Timor nian, hodi conquista domin no halo amigo iha fatin hotu-hotu ne’ebé nia liu.

Maluk no amigo sira hanoin no halerik iha Évora, Portugal, fatin ne’ebé consagra-an no serviço hanesan pároco, professor, diretor espiritual Seminário Maior no mos membro ativo Arquidiocese ne’ebá nian.

Hanesan ne’e mos iha Paris, França, fatin ne’ebé nia completa nia estudos ba lian francês no Teologia Pastoral no Catequese, hodi exerce mos responsabilidade ba comunidades emigrantes, ne’ebé hela no moris iha rai França.

Poliglota katak koalia lian barak, cidadão mundo nian, defensor ba princípios husi Igreja Católica ida ecuménica, defensor ba liberdades no garantias, ba paz no igualdade social, defensor ba tolerância no humanismo cristão.

Quando fila mai Timor-Leste, simu knaar importante iha estrutura Igreja Católica, sempre hatudu coragem hodi denuncia hahalok at contra opressão, a favor da dignidade humana no direito Povo no Nação ba autodeterminação no independência, iha 30 de Agosto de 1999.

Destino ho história hili Dom Basílio do Nascimento hanesan protagonista exemplar husi Igreja Católica ba luta de libertação nacional.

Matenek no hatene utiliza nia poderes hanesan Vigário, Administrador Apostólico,  nune’e mos hanesan Bispo Septimunicia, hodi influencia dalan ba acontecimento sira, iha período ida difícil iha ita nia história, ne’ebé mosu iha momento antes de Consulta Popular ne’ebé hala’o referendo ba ukun rasik-an ba ita nia rain doben Timor Lorosae.

Assume mos papel importante ida iha frente clandestina, promove ligação entre resistência armada ho comunidade internacional, iha momento sira ne’ebé precisa hodi coordena esforços no mobiliza vontades iha mundo a favor ita nia Povo no ita nia rain.

I ha’u lembra, desde que nia mai Timor-Leste nia nunca lakon halo esforço atu hasoru frente armada. Tentativas iha ’94, la consegue. Iha ’95 hasoru malu ho comandante Daitula. Lori husi ex-Deputado Abeto Espírito Santo, iha motor ida, hodi hasoru malu hodi koalia kona-ba nia candidatura ba Bispo no, mos, situação Baucau nian.

Iha mos knaar importante ida iha momento depois de anúncio resultado referendo nian, ne’ebé fo vitória ba opção independência, esforsa-an atu salva ema nia vida no mos buka evita destruição Diocese Baucau ne’ebé Dom Basílio rasik hanesan Bispo.

E ha’u lembra comandante Xanana ordena haruka telefone satélite ida mai iha Dom Basílio hodi coordena actividades sira hotu ho comunidade internacional ho resistência armada. No telefone satélite ida seluk ba Amu Jovito iha Dili hodi partilha informação ho comunidade internacional.

Esforço sira ne’e hotu hala’o,  hodi defende valores civilização cristã ne’ebé dignifica ita ema no direito ba liberdade, mak justifica hodi simu grau Cruz da Ordem de Liberdade, husi República Portuguesa, iha dia 7 de Dezembro de 1999, ne’ebé legalmente sei administra território Timor-Leste.

Lori duni serviços importantes sira ne’ebé halo ba Igreja no Cristãos sira, mak tuir mai simu responsabilidade boot hanesan Bispo Baucau no Díli, hanesan ne’e mos hodi sai primeiro Presidente Conferência Episcopal Timor nian.

Participação no interesse hodi hala’o serviço ba ita nia rain no nação, durante tempo difícil no depois da Restauração da Independência, preocupado ba moris-di’ak cidadão no família sira nian, fo atenção ba desenvolvimento paróquia no comunidade sira no participa ativamente hodi harii Estado de Direito ida, tolerante, pacífico no democrático.

Papel importante ne’ebé Igreja assume iha vertente cultural no humana iha período luta de libertação nacional hatudu duni iha hahalok no comportamento generoso husi Saudoso Amu Bispo Dom Basílio do Nascimento.

Exemplo abnegação no sacrifício husi sofrimento Povo tomak nian, nia sai hanesan forte defensor ba direito moris no moris-di’ak no defensor liberdade Timoroan sira nian, liuliu sira ne’ebé laiha lian.

Saudoso Amu Bispo Dom Basílio representa no simboliza espírito no vontade Timoroan sira nian, hodi luta ba buat ne’ebé los, enfrenta desafios no dificuldades hodi buka diálogo no entendimento, ho buka solução ba conflito sira, la ta’uk no la ses risco no consequências ba nia vida rasik.

Ba buat sira ne’e hotu mak sai motivo no razão atu ita hatudu ita nia gratidão no reconhecimento hodi valoriza fases oioin husi vida heroica no altruista Saudoso Amu Bispo Dom Basílio hanesan Pastor da Igreja, líder religioso, membro da resistência no hanesan símbolo nacional ba liberdade povo ida nian!

Valorização no reconhecimento ne’ebé consagra ona ho título póstumo husi condecoração Ordem de Timor-Leste, ne’ebé concede husi Sua Excelência Presidente da República de Timor-Leste.

Maibe, liuliu, ita hafoun agora hodi fo ita nia homenagem as liu hanesan amigo, cristão, timoroan, ho saudades ne’ebé ita sente hodi recorda vida tomak ne’ebé nia dedica ba ita hotu, hodi habarani ita atu continua luta ba desenvolvimento Timor-Leste nian.

Ba ita hotu ne’ebé partilha ita nia vida ho Dom Basílio do Nascimento, nia la mate. Sim, não morreu; apenas passou para o outro lado. Simplesmente nia la’o uluk ba sorin balu do que ita sira ne’e.

Maromak ita nia Na’i haraik dame ba nia no hein nafatin nia iha Nia naroman Santo!

Adeus, adeus, adeus, Dom Basílio do Nascimento! Belun Boot no Amigo Timoroan sira nian. Obrigado barak.

 

 

 

Media PM

https://www.gpm.gov.tl

See author's posts

Continue Reading

Previous Liafuan badak S.E. Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak nian iha Serimónia Konjunta ba asinatura Akordu Empréstimu ida entre Governu Repúblika Demokrátika Timor-Leste ho Banku Dezenvolvimentu Aziátiku  & Asinatura Notas kona-ba Fundu Doasaun entre Governu Timorense no Governu Japonés
Next Diskursu S.Exa. Primeiru-Ministru Repúblika Demokrátika Timor-Leste  Taur Matan Ruak nian iha  Aprezentasaun Orsamentu Jerál Estadu tinan 2022

Archive

Notisia Ikus

  • Komunikadu ba Imprensa : Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak Konversa Telefónika dahuluk ho nia omólogu foun hosi Austrália, Sr. Anthony Albanese June 6, 2022
  • Liafuan Badak husi Sua Exelénsia Primeiru Ministru Timor-Leste, Sr Taur Matan Ruak nian, relativa Serimónia Asinatura Kontratu ba Akizisaun no Instalasaun Kabu Submarinu Fibra Ótika hosi Austrália mai Timor-Leste June 1, 2022

National News

  • Buletín
  • Nasionál
  • Notisias

Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak lansa deskaregamentu mákina crane kontentór iha Portu Foun Tibar

4 weeks ago
  • Nasionál
  • Notisias

Dom Basílio protagonista exemplar husi Igreja Katólika ba luta ba libertasaun nasionál- Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak

7 months ago
  • Nasionál
  • Notisias

Iha ona diskusaun atu tau Forsa Armada iha fronteira Timor-Leste ho Indonézia-Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak

10 months ago
  • Nasionál
  • Notisias

Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak konsidera Sosiedade Sivíl importante iha Estadu Direitu Demokrátiku

10 months ago

International News

  • Buletín
  • Internasional
  • Komunikadu Imprensa

Komunikadu ba Imprensa : Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak Konversa Telefónika dahuluk ho nia omólogu foun hosi Austrália, Sr. Anthony Albanese

1 week ago
  • Buletín
  • Internasional
  • Diskursu

Diskursu Sua Eselénsia Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak Iha Serimónia lansamentu Fatuk Dahuluk nian ba Konstrusaun Timor Marina Square

4 weeks ago
  • Internasional
  • Notisias

Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak simu vizita kortezia ekipa observador Eleisaun Prezidensial hosi CPLP

2 months ago
  • Internasional
  • Komunikadu Imprensa

Komunikadu Imprensa :  Votus Felisitasaun S.E. Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak nian ba Prezidente Eleitu Sul Koreanu,  Yoon Suk-yeol

3 months ago
  • Buletín
  • Internasional
  • Komunikadu Imprensa

DEKLARASAUN KONJUNTA: SORUMUTUK LÍDER SIRA TIMOR-LESTE NO AUSTRÁLIA

4 months ago

Konaba GPM

  • Kontaktu PM
  • jobs
  • Privacy
  • Funcionárius
  • Media

Follow us

  • facebook
  • twitter
  • youtube

Eventu Tuirmai / Info

There are no upcoming events at this time.

Edifisiu

Copyright © All rights reserved. | | Apps & System Development.